Een buurt voor tijdelijke bewoners

Het asielzoekerscentrum in Ter Apel de grootste permanente opvanglocatie van Nederland. Gelegen in het landelijke Noorden van het land, biedt het centrum plaats aan maximaal 2000 mensen. Het opvangcentrum bevindt zich op een kleine afstand van de omliggende dorpen en steden en is opgezet als een zelfstandige woonbuurt, waarbij de huisvesting gecombineerd wordt met faciliteiten en voorzieningen.

Ter Apel is de eerste bestemming voor vreemdelingen die asiel zoeken in Nederland: het is de centrale ontvangstlocatie. Er worden drie soorten faciliteiten gecombineerd: een open tijdelijke verblijfszone voor mensen die net gearriveerd zijn; een gesloten zone voor mensen die alle rechtsmiddelen hebben uitgeput en in afwachting zijn van uitzetting; en een beveiligde ruimte voor niet-begeleide kinderen. Mensen wonen in achtpersoonshuizen en blijven gemiddeld drie tot vier weken. Omdat het opvangcentrum in Ter Apel geen tijdelijke faciliteit is, is het speciaal ontworpen voor kwetsbaren en ontheemden en zijn de exploitatie en duurzame prestaties van het centrum geoptimaliseerd. Het plan is flexibel en de eenheden kunnen gebruikt worden voor verschillende soorten faciliteiten, afhankelijk van de druk.

Het opvangcentrum in Ter Apel is ontworpen als een wijk voor tijdelijke bewoners en combineert woningen met scholen, gezondheidsfaciliteiten en sportprogramma’s.

De 258 woningen zijn geclusterd in acht buurten rond een centrale parkstrip waar de hoofdfaciliteiten zijn gevestigd. Een duidelijk landschapskader zorgt voor een natuurlijke oriëntatie in een voor de bewoners onbekend gebied. Ruimtelijke elementen en structuren begeleiden de asielzoekers via de openbare ruimte naar gemeenschappelijke ruimtes en vandaar naar hun specifieke accommodatie.

Een groene boulevard creëert de toegang tot het centrum. Deze loopt langs de receptie naar het centrale park. De basisschool, met zijn karakteristieke beveiligde binnenwereld, bevindt zich direct achter de receptie: een veilige haven met een focus op kennismaking met het Nederlandse onderwijssysteem en de bijbehorende cultuur.

Het centrale park vormt het openbare hart van de gemeenschap; hier bevinden zich de servicegebouwen, facilitaire centra, de sport- en speelvelden. De acht buurten liggen aan beide zijden van deze groene strook. Elke buurt is verbonden met het park via een plein met faciliteitenpaviljoen, dat dient als oriëntatiepunt en ontmoetingsplaats.

De binnenplaatsen in elke buurt zijn individueel ontworpen en combineren ontspannende en sociale ruimtes met speelfaciliteiten voor kinderen. Het centrale gedeelte is verzonken om meer privacy rond de gebouwen te creëren. De verhoogde terraszone die op deze manier ontstaat, is bedekt met een luifel om persoonlijk gebruik aan te moedigen. Alle wooneenheden zijn toegankelijk vanaf de begane grond, ook de appartementen op het hoogste niveau. Dit activeert de voorste zone en creëert de overeenkomst met het leven in een dorp.

De gebieden tussen de verschillende buurten zijn niet geprogrammeerd. Lang gras, gemaaide paden en bomen bieden een plek voor rust en reflectie.

De nieuwe ontwikkeling van het COA-opvangcentrum voor asielzoekers in Ter Apel werd gerealiseerd in een extreem kort tijdsbestek, terwijl de vluchtelingencrisis extreme proporties aannam. Acht buurten met 248 eenheden, acht was- en distributiefaciliteiten, twee kantoren, een gezondheidscentrum, een basisschool en drie activiteitenfaciliteiten werden in 24 maanden gerealiseerd, inclusief de sloop van het bestaande centrum en de volledige aanleg van de nieuwe onder- en bovengrondse infrastructuur. Bovendien bleef het centrum tijdens de bouwperiode operationeel.

Ter Apel is een permanent opvangcentrum, wat betekent dat op de middellange en lange termijn kan worden geïnvesteerd in duurzame methoden en technieken. Het energieprestatiecertificaat (EPC) van de accommodatie is 0 en die energieneutraal. Dit wordt bereikt door toepassing van hoogwaardige isolatie, warmteterugwinning met hoog rendement, betonkernactivering, zonnepanelen op alle daken en een hoge mate van geprefabriceerde bouwcomponenten. Het ontwerp behaalt een A++++ energielabel.