Architectuurvoor de wetenschap: KAAN Architectenin samenwerkingmet FRES architectesvoltooit ISMO, InstitutdesSciencesMoléculaires d’Orsay
Het Nederlandse architectenbureau KAAN Architecten presenteert samen met lokale architect FRES architectes het nieuwe Institut des Sciences Moléculaires d’Orsay (Université Paris-Sud/CNRS), onderdeel van de toekomstige campus van de Université Paris-Saclay (Frankrijk). Het gebouw heeft een krachtige en toch elegante uitstraling, naast een sterk open karakter. Een parkachtige sfeer en wetenschappelijk onderzoek gaan hier hand in hand.
Het Institut des Sciences Moléculaires d’Orsay (ISMO) is onlangs verhuisd naar zijn nieuw ontworpen vestiging. Het gebouw ligt op het Plateau de Saclay, 20 km ten zuidwesten van Parijs. Dit topinstituut voor moleculaire fysica en fysische chemie, onderdeel van de Université Paris-Sud en CNRS, is in 2010 opgericht uit de fusie van drie onderzoekslaboratoria en heeft 160 medewerkers in dienst. ISMO voegt het Centre de PhysiqueMatière et Rayonnement, een verzameling van natuurkundige laboratoria, een onderwijsgebouw en een verblijfsgebouw voor internationale onderzoekers samen.
Het nieuwe ISMO-gebouw maakt deel uit van de Paris-Saclay Campus, een supercampus die zich uitstrekt over bijna 600 hectare. Dit gemengde complex, dat is gewijd aan onderzoek, innovatie en onderwijs, bevat ook woningen, voorzieningen en kantoren. Diverse toonaangevende bureaus voor architectuur en stedenbouw zijn betrokken geweest bij het ontwerp van deze stedelijke campus, waardoor het behoort tot de acht meest veelbelovende clusters ter wereld. Het monumentale, rechthoekige bouwblok van 10.000 vierkante meter dat is ontworpen door KAAN Architecten vormt een opvallende schakel in de bijzondere architectonische ontwikkelingen.
Het bureau heeft zich in het ontwerp laten leiden door het basisprincipe dat de ISMO-medewerkers de routes naar en door het gebouw als het ware ervaren als een wandeling door een park en door het omringende groen. Sterker nog, het project is een typerend voorbeeld van een gemengd stedelijk-landelijk ontwerp,met een nieuwe betonnen structuur die uit het bos tevoorschijn komt in een golvend heuvellandschap. Een brede trap en een glooiend pad leiden van de Rue André Rivière naar een voorplein. Beiden zijn geplaveid met betonnen tegels, wat het geheel de charme van een Italiaans palazzo geeft.
Het ISMO-gebouw bestaat uit een vervlochten samenspel van twee zones met een eigen architectonische expressie, waardoor een eenheid ontstaat. Het ene deel wordt gebruikt voor lasers, spectrometers en andere mysterieuze instrumenten, het andere biedt ordelijke en rustige vergader- en kantoorruimten waar mensen geconcentreerd achter hun computer kunnen zitten.
De laboratoria liggen, split level, op het noorden gericht aan de lange kant van het gebouw, achter een gebouwhoge en transparante glasgevel, waarbij het daglicht per ruimte buitengesloten kan worden. Aan de zuidkant liggen de kantoorruimten, waar een gevelconstructie van robuuste betonnen stijlen en lateiregels een patroon van rechthoeken vormt. Dit rasterpatroon wordt extra geaccentueerd doordat het glas in neggen van 80 centimeter is geplaatst. De kamerhoge vensters bieden een fantastisch uitzicht op het omringende landschap. De ingang ligt in het midden van deze gevel en springt in het oog door een afwijkend patroon, waarbij de glazen entreehal enigszins naar voren uitsteekt.
Wanneer je het gebouw binnengaat, betreed je een helderwitte ruimte die tot aan het dak reikt. Daglicht stroomt door de gevel en een groot daklicht het atrium in. In het atrium bevinden zich een receptie, een cafetaria en een brede trap waarlangs je afdaalt naar laboratoria en de parkeergarage. Rechts van de ingang rijst een boekenwand twee verdiepingen omhoog, waarbij een gesloten, stalen wenteltrap de verbinding vormt. Als je omhoog kijkt, zie je rechthoekige balkons die de ruimte insteken als ontmoetingsplaatsen om ideeën uit te wisselen of gewoon met elkaar te praten. Het gecombineerde effect van daglicht, weidsheid en zichtlijnen zorgt voor een sterk ruimtelijk effect.
In de kantoorgedeelten liggen de gangen op alle verdiepingen direct achter de gevel. De werkplekken zijn ingericht rondom twee ruime patios die voor natuurlijk licht zorgen, en zijn strategisch ontworpen voor situaties waarin privacy noodzakelijk of gewenst is.
Behalve aan laboratoriumonderzoek en gegevensverwerking biedt het gebouw ook ruimte aan academisch onderwijs, met een auditorium dat als een doos op niveau 3 en 4 boven het atrium hangt. De oplopende onderkant van het gedeelte met de zitplaatsen vormt een perfecte aanvulling op het daklicht, omdat het licht erdoor wordt gereflecteerd en daardoor dubbel zo sterk wordt. Binnenin is het auditorium rijk bekleed met eikenhout.
De consistente afwerking van de gevel maakt het gebouw tot een eenheid. De rechthoeken en diepe neggen aan de voorgevel worden om de hoek voortgezet in de zijgevels, helemaal tot aan de hoeken aan de achterzijde. De strategie voor het betonnen gevelontwerp brengt de twee programma’s en vloerniveau’s samen die in de instelling harmonieus naast elkaar bestaan.
Het subtiele maar expressieve functionalisme van KAAN Architecten, met een vleugje raffinement, vormt ook de basis van verscheidene woonblokken en multifunctionele gebouwen die momenteel worden gebouwd in Lille, Nantes en Parijs. Bovendien vindt begin 2019 de opening plaats van het monolithische Chambre de Métiers et de l’Artisanat in Lille.
FRES architectes werkt aan diverse projecten in Frankrijk en daarbuiten, die momenteel worden gebouwd. Voorbeelden hiervan zijn het Théâtre de laNouvelle Comédie in Genève (Zwitserland), een multifunctioneel project bij het treinstation van Renens (Zwitserland) en appartementencomplexen in Nantes (Frankrijk).
