Het Museum Aan de Stroom (MAS) staat tussen de oude dokken in het hart van “Het Eilandje”. Dit oude havengebied vormt het belangrijkste stadsvernieuwingsproject in het centrum van Antwerpen en is in volle ontwikkeling als een nieuwe bruisende stadswijk.

Het gebouw
Het MAS is ontworpen als een zestig meter hoge toren. Tien reusachtige natuurstenen koffers zijn opgetast als een fysieke demonstratie van de zwaarte van de geschiedenis, vol met historische objecten die onze voorouders hebben achtergelaten. Het is een stapelhuis van geschiedenis in het hart van de oude havendokken.

Elke verdieping van de toren is een kwartslag gedraaid, zodat een reusachtige wenteltrap ontstaat. Deze spiraalruimte, die is afgeboord met een gevel van gegolfd glas, vormt een publieke stadsgalerij. Een route van roltrappen voert de bezoeker omhoog vanaf het plein tot op de top van de toren. In de spiraaltoren wordt het verhaal verteld van de stad, haar haven en haar bewoners.

Op elke verdieping kan de bezoeker een museumzaal binnen gaan en zich verdiepen in de historie van de dode stad, terwijl op weg naar boven adembenemende panorama’s over de levende stad zich ontvouwen. Op de top van de toren liggen een restaurant, een feestzaal en een panoramaterras, waar het heden wordt gevierd en de toekomst beraamd.

Materialen en ornamenten
Gevels, vloeren, wanden en plafonds van de toren zijn volledig bekleed met grote platen van handgekliefde rode Indische zandsteen, waardoor het beeld van een monumentale stenen sculptuur wordt opgeroepen. De vier kleurschakeringen van de natuursteenplaten zijn op basis van een computer gestuurd patroon over de gevel verdeeld.

De spiraalgalerij is afgeboord met een reusachtig gordijn van gegolfd glas. Met haar spel van licht en schaduw, van transparantie en translucentie brengt deze golvende glasgevel een lichtvoetig tegenwicht voor de zwaarte van de stenen sculptuur.

Om het monumentale torenvolume te verzachten is een patroon van metalen ornamenten als een voile over de gevel aangebracht. De ornamenten hebben de vorm van handjes, het logo van de Stad Antwerpen. Binnenin het gebouw wordt dit patroon voortgezet door metalen medaillons, gegoten naar een ontwerp van Tom Hautekiet met een tekst van Tom Lanoye.

Het plein
Het museumplein aan de voet van de toren vormt een integraal deel van het ontwerp. Het plein is uitgevoerd in dezelfde rode natuursteen als de toren en omzoomd met paviljoens en terrassen, als een stedelijke ruimte voor evenementen en openluchttentoonstellingen. Het centrale deel van het plein is half verzonken en vormt een kader voor een grote mozaïek van Luc Tuymans.

In 1999 NRA and Bureau Bouwtechniek won the competition for the MAS. They started building in 2006 and handed over the building to the city of Antwerp in 2010.

Bureau Bouwtechniek Bureau Bouwtechniek is a multi-disciplinary study- and consulting bureau specialized in building techniques . For the MAS, BB took on the technical assistance during the design process, the layout of the implementation plans, the elaboration of technical details, the application for the building license, the format of the architectural specifications, estimating and the monitoring of the execution.

In collaboration with The collaboration with NRA was exceptional in the sense that the architect was able to give his supporting partner the liberty to, while respecting the concept and aesthetics of the design, look into technical solutions and interventions that would eventually have a visible effect on the final result. Being able to work together in such a context of mutual trust leads to collaborations in which the partners can rise to their full potential for the benefit of the project.

The MAS was Bureau Bouwtechniek's first project of this scale and undoubtedly launched the firm in a new league.

In 1999 Neutelings Riedijk Architects won a design competition for a newly to be constructed museum building to accommodate the collections of the Museum for Ethnography, the National Maritime Museum and the Butcher’s Hall Museum. The refreshing design consisted of a stack of 10 concrete boxes, each positioned at a quarter turn relative to the other. The space outside the box functions as a public gallery that offers a special and ever changing view of Antwerp and that leads to the restaurant on the roof. Columns and other constructive elements were absolutely not permitted to impede the view. Besides, they would have disturbed the illusion of the floating boxes. This meant that a special load-bearing structure had to be designed to hold the concrete boxes. The main structure is a core of in-situ poured concrete. The walls are 35 cm thick. All lifts, stairs, toilets and the (sizeable) technical installations are installed inside this core. The museum’s tremendous weight is beneficial – it ensures that the building is less sensitive to horizontal forces. The mass increases the stability of the building. Of course there is a flip side as well. The substratum ultimately has to support this mass. A pile foundation was constructed for this purpose. To limit subsidence to a minimum, the piles were subsequently subjected to post-injection. Projecting, story-high steel trusses are attached to this concrete shaft that track the spiral-shaped movement and that carry the concrete boxes containing the museum halls. The trusses on each floor are turned 90 degrees relative to each other. The smart part of this constructive configuration is that the truss beams that are perpendicular to the box also help support it. In other words, the concrete floor on the 5th floor is supported by the upper rails of the four rafters on the 4th floor and by the bottom rails of the four rafters on the 5th floor. Therefore each of the concrete boxes is in fact carried by 8 beams. In spite of this the concentrated forces produced by the truss beams exceeded the absorbing capacity of the concrete core. This is partially due to the heavy façades of the boxes. They are manufactured using 25-cm thick prefab concrete clad with 8-cm thick natural stone. To offset the large forces produced by the rafters, steel buffer plates were poured into the concrete. They ensure that the forces are spread across a larger surface. The 11-metre tall glass façades form a special part of the structure. Based on the experience gained with the Casa da Musica in Porto, it was decided to opt for undulating glass plates. Due to their 11-metre height the undulating glass plates are supported on one another and are supported halfway up by a steel tube that serves as a wind beam. The tube is suspended by chains from the concrete box above it. Under influence of changing loads the concrete boxes will move independently. The bottom and upper connections of the glass to the concrete must be capable of absorbing these movements.