Wereldberoemd monument van volkshuisvesting toekomstbestendig vernieuwd
6 september 2012 vond de officiële oplevering plaats van het geheel gerestaureerde Justus van Effencomplex in de Rotterdamse wijk Spangen. Dit monument van volkshuisvesting uit 1922 verwierf internationale faam door de destijds nooit eerder vertoonde opgetilde woonstraat. Alle complimenten voor woningcorporatie Woonstad in Rotterdam die haar nek uitstak om deze ingrijpende restauratie en vernieuwing, die twee jaar duurde en 28 miljoen euro kostte, te realiseren. En die aan ons bureau en dat van Hebly Theunissen architecten de restauratieopdracht gaf. Dank zij de inspanningen van Woonstad is dit wereldberoemde monument in oude luister hersteld en voldoen de 154 nieuwe woningen aan de modernste eisen op het gebied van wooncomfort en energieprestatie.
Molenaar & Co architecten en Hebly Theunissen architecten ontvingen in 2013 voor deze restauratie De Gulden Phoenix, de Rijksprijs voor renovatie.
Het uit gele IJsselsteen en roodbruine baksteen opgetrokken woonblok heeft vier lagen en een plat dak. De voordeuren van de woningen liggen aan het groene binnenterrein, waardoor het complex de intieme sfeer heeft van een dorpje in de stad.
Architect Michiel Brinkman kreeg in 1918 opdracht van de Gemeentelijke Woningdienst om 264 woningen te ontwerpen, als een tuinstad in hoge dichtheid en op een terrein in Spangen van nauwelijks één hectare. Hij gaf het geheel een aantal revolutionaire gemeenschappelijke voorzieningen: een bad- en washuis, twee goederenliften, centrale verwarming in elke woning en per vier woningen een stortkoker voor keukenafval. Op het binnenterrein lagen plantsoenen en moestuinen voor verbouw van eigen groenten. Maar het meest in het oog springend was de opgetilde woonstraat met voor elke bewoner een voordeur aan de openbare weg.
Bij een stadsvernieuwingsrenovatie in de jaren tachtig werden de oorspronkelijke 264 woningen (50m2) samengevoegd tot 164 appartementen en de authentieke gele gevels aan het binnenterrein wit geverfd. Al snel voldeed het gebouw niet meer aan de moderne wooneisen en raakte Spangen in verval.
In 2006 besloot Woonstad Rotterdam tot een grootscheepse restauratie volgens ons zes jaar eerder gewonnen restauratievoorstel '100% monument, 100% nu', geadviseerd door Han Michel Concepts & Projects. Dit houdt onder andere in dat de gevels in de originele staat zijn teruggebracht, de trappenhuizen vernieuwd, de aluminium kozijnen vervangen door houten reconstructies van de oorspronkelijke kozijnen, maar ook dat de woningen zijn voorzien van CO2-gestuurde ventilatie en vloerverwarming. De woningen zijn zwaar geïsoleerd. Verwarming én verkoeling gebeurt door een centrale installatie voor warmte- en koudeopslag (WKO) die onder het voormalige badhuis is geïnstalleerd op de plek van de oude stookkelder. De 154 koop- en huurwoningen hebben een oppervlakte van 50 m2 tot 100m2. Door verticale samenvoeging ontstonden vier woningen van groot formaat.
De werkzaamheden van hoofdaannemer Jurriëns Bouw startten in 2010. Michael van Gessel landschapsarchitect tekende voor de ruimtelijke herinrichting van de binnenterreinen. Het bijzondere energieconcept is van W/E adviseurs.
